Het concert heeft op zaterdag 12 november 2022 om 15.30 uur in de Ichthuskerk, Duinkerksestraat 11 in Den Haag plaatsgevonden.
De zaal was uitverkocht; 230 mensen bezochten deze uitvoering van het a capella werk ‘de Vespers van Rachmaninoff’ door Vox Antiqua samen met het Voorburgse kamerkoor Ad Novum. Beide koren staan onder leiding van dirigent Peter van der Leeuw. Zij hebben het stuk gelijktijdig in de eigen ruimte ingestudeerd en uiteindelijk twee gezamenlijke repetitie dagen gehad. Arjen van der Meer zong de tenor- solo’s.
De componist Sergej Rachmaninoff (1873-1943) schreef dit werk in 1915, twee jaar voordat hij met zijn gezin uit Rusland is gevlucht vanwege de Russische revolutie en hij zich na een tournee door Noorwegen in New York heeft gevestigd.
Voor het koor begon hield Peter van der Leeuw een mooie inleiding over de bijzonderheden in de meerstemmige muziek. Tijdens de uitvoering werden op de achterwand beelden geprojecteerd van avondlicht en duisternis en bijzondere lichtval door een wolkendek, per lied een sfeerbepalende dia. Behalve de titel in het Russisch en in de vertaling naar Nederlands werden korte teksten geprojecteerd van wat er gezongen werd.
Tijdens een pauze werd een kaars aangestoken door een koorlid en twee kinderen, als moment van rust en contemplatie.
De Ichthuskerk in het Belgisch Park in Scheveningen is een mooie, ruime locatie voor een dergelijk concert. En er was een gezellige borrel achteraf.
Bijzondere muziek die niet vaak uitgevoerd wordt
‘De Vespers’ is een groot, meerstemmig werk dat alleen door een groot a capella-koor kan worden uitgevoerd. Er zijn zo’n vijftig zangers nodig. Peter van der Leeuw, die zowel Vox Antiqua als kamerkoor Ad Novum leidt, wist beide kamerkoren voor een uitvoering te interesseren. Met nog enkele projectzangers erbij – vooral bij de bassen, voor het typische ‘kozakkengeluid’ – kon hij een ideale samenstelling benaderen.
Als een heerlijk warm bad
All Night Vigil is een van de grootste koorwerken voor a capella. Het is een hoogtepunt in de Russisch-orthodoxe sacrale muziek en put uit de rijke Russisch-orthodoxe traditie van Gregoriaanse en polyfone gezangen. Het bestaat uit vijftien delen, waarvan zes delen gebaseerd zijn op de vesperdienst. Deze ‘Vespers’ zijn ingebed in een gevarieerde muzikale setting, die zijn wortels heeft in de Russische muziek van eeuwen terug.
Van der Leeuw: ‘De Vespers (1915) van Rachmaninoff behoren tot dezelfde categorie als Mozart’s Requiem, het Requiem van Verdi en de Matthäus-Passion van Bach. Het is een monumentaal achtstemmig koorwerk. Rachmaninoff beschouwde zijn Vespers als een ‘nachtwake’, die je van de avond (Latijn ‘vesper’) door de nacht naar het licht voert. Het is gebaseerd op oude gebeden, hymnes en andere gezangen uit de Russisch-orthodoxe eredienst. Die vonden ooit hun oorsprong in Kiev, Moskou en het Grieks-orthodoxe Constantinopel, toen die samen in één regio met één cultuur lagen. Deze muziek is als een heerlijk, warm bad, waar je helemaal zen van wordt. Je komt los van de wereld met al zijn zorgen. Het is warm – en cool tegelijk!’
Kun je in deze tijd wel het werk van een Russische componist uitvoeren? Van der Leeuw: ‘Dit werk heeft helemaal niets met het Rusland van Poetin te maken. Rachmaninoff is in 1917 uit Rusland gevlucht, het jaar van de Russische Revolutie, en is daarna Amerikaan geworden. Verder kun je een kunstenaar natuurlijk niet verantwoordelijk stellen voor de wreedheden van een politiek leider. We zijn ook Thomas Mann blijven lezen en Bach blijven uitvoeren, ondanks Hitler. Wil je geen steun aan Poetin geven, dan moet je stoppen met koken op Russisch gas.’
Hoewel het werk erg populair is, wordt het naar verhouding weinig uitgevoerd, omdat er zoveel zangers nodig zijn. Kennismaken met de Vespers is een overweldigende ervaring, voor iedereen. Het wordt in vele opzichten een bijzonder concert.
Klik hier voor de website het Voorburgse Ad Novum.
